Wij mensen hebben een hele bijzondere gave. Wij kunnen bang zijn voor angst. Voor zover ik weet, is geen enkele andere diersoort daartoe in staat.
Alvorens deze post te schrijven, heb ik even op internet rondgekeken wat anderen schrijven over angst voor angst. Velen relateren dit verschijnsel aan paniekaanvallen en algemene angststoornis. Maar angst voor angst is veel alledaagser dan dat, bijna iedereen heeft het.
Angst voor angst is als je er tegen op ziet om een presentatie te geven. Je weet uit ervaring dat je zenuwachtig gaat zijn tijdens je presentatie. Omdat we in het verleden angst voelden bij het geven van presentaties, brengen we het geven van een presentatie onbewust in verband met levensgevaar. Je zenuwstelsel zal er alles aan doen om te voorkomen dat jij jezelf in levensgevaar brengt. Daarom voel je al angst bij het idee aan het geven van een presentatie. En dat gevoel van angst leidt al snel tot ontwijkend gedrag: kijken of je onder de presentatie uit kunt komen, of de voorbereiding uitstellen tot het laatste moment. Dat is zonde.
In werkelijkheid is er nauwelijks een verband tussen angst en levensgevaar. De gevaarlijkste bezigheden uit het dagelijks leven zijn dingen als deelnemen aan het verkeer, klussen in huis, roken, ongezond eten, dat soort dingen. Doorgaans geen dingen waar we bang voor zijn. Wel zijn we bang voor presentaties geven, iemand om een date vragen, onze baan kwijt te raken, door anderen afgekeurd te worden en voor de toekomst. Kortom, bang zijn betekent helemaal niet dat je in gevaar bent, en niet bang zijn betekent helemaal niet dat je niet in gevaar bent.
De emotie angst is niets anders dan een set lichamelijke symptomen. Je hartslag gaat wat omhoog, je ademhaling wordt sneller en oppervlakkiger, misschien breekt er wat zweet uit, het wordt heel moeilijk om stil te zitten en misschien moet je opeens nodig naar de wc. Helder denken lukt ook niet zo goed. Toegegeven, het is niet zo plezierig, maar dat is het dan ook. Je gaat niet dood aan je angst.
Toch ontwikkelen we snel een vijandige houding ten opzichte van onze angsten. We willen angst niet voelen, we willen er van af. En die vijandige houding is een groter probleem dan de angst zelf. Angst is neutraal, het zijn maar sensaties.
Een veelgehoord advies om van angst af te komen, is die situaties op te zoeken waar je bang voor bent. Op zich geen slecht advies, dit kan heel goed werken. Het is wel makkelijker gezegd dan gedaan. In mijn ervaring vereist het een vorm van externe druk en ondersteuning (in de vorm van een coach, buddy of supportgroep) om op deze manier je angsten te overwinnen. Maar het werkt wel, voor sommige angsten althans.
Sommige angsten zijn simpelweg niet praktisch om te confronteren. De angst om dood te gaan, bijvoorbeeld, of angst voor de toekomst. Dat zijn geen situaties die je kunt of wilt opzoeken.
Waar je wel altijd wat mee kunt, is de angst die je op dit moment voelt. Niet tijdens het lezen van deze tekst natuurlijk, maar op ieder moment van je leven. Voel je angst? Dan kun je kiezen: accepteren of afwijzen. Accepteren betekent de angst toelaten, zelfs uitnodigen, er geen probleem van maken. Onderga je lichamelijke sensaties, geef je er helemaal aan over, word heel nieuwsgierig naar wat er allemaal gebeurt in je lichaam. Afwijzen betekent er een probleem van maken, iets bedenken om de angst niet te hoeven voelen, afleiding.
Als je je angst echt voelt, zonder weerstand ertegen, wordt het vanzelf minder. Dit is het werkzame principe achter het opzoeken van situaties waarvoor je bang bent. Het gaat niet om het onderzoeken of die situaties (zoals het geven van een presentatie) echt gevaarlijk zijn (je weet al dat dat niet zo is), het gaat om het voelen van je angst. En een angst die je zonder weerstand kunt ervaren, gewoon zoals het voelt, is veel minder bedreigend dan een angst die je niet wilt voelen.
En daarom is angst voor angst helemaal geen probleem. Het is juist een enorme kans. Angst voor angst betekent dat je de mogelijkheid hebt om in een veilige omgeving je angst te ervaren. Heel bewust je angst ervaren tijdens een presentatie is lastig: je hebt wel wat anders te doen. Tijdens de voorbereiding is het een stuk gemakkelijker. Reserveer af en toe 2 minuutjes om heel precies te voelen hoe je je voelt over het geven van de presentatie. Of waar je dan ook bang voor bent. Doe je voordeel met angst voor angst, en maak er een gelegenheid van om te groeien in je acceptatie van angst.
Maar let op, ga je angst niet voelen om er van af te komen. Dan laat je je opnieuw leiden door verzet tegen angst. Ga je angst voelen, gewoon omdat angst niet eng is.
Stop je gevecht met angst. Wees waakzaam voor de aanname dat je gelukkiger zult zijn als je je angsten overwonnen hebt. Je kunt nu gelukkig zijn. Maar niet als je van angst een barrière maakt die tussen jou en geluk staat. Accepteer angst als het gebeurt, geef je er helemaal aan over, en maak er verder geen ding van. Ieder moment opnieuw krijg je de keuze tussen ervaren wat je ervaart, of iets anders willen ervaren. De eerste keus maakt je tevreden en vrij. De andere maakt je ontevreden en gelimiteerd. Wanneer je leven voelt als een worsteling, maak dan de andere keus.
Fijn 2019!