Als je ooit in aanraking bent geweest met de wereld van de zelfhulpboeken en -programma’s, dan heb je ongetwijfeld de boodschap meegekregen dat je positief moet denken. Zolang je maar positief denkt, dan komt alles goed en kun je alles bereiken! Een zelfhulpklassieker met deze boodschap is The Magic of Thinking Big van David J. Schwartz. Het is daadwerkelijk waar dat je vrijwel alles kunt bereiken, zolang je positief blijft denken. En toch wordt niet iedereen, die een zelfhulpboek gelezen heeft, succesvol.
Op deze pagina
Waarom positief denken niet werkt
De reden is heel simpel. Positieve gedachtes zijn niet de oorzaak, maar een gevolg van vertrouwen in jezelf. Gelukkig maar, want we hebben helemaal niet zo veel controle over wat we denken! Proberen aan zelfvertrouwen te winnen door anders te denken is gedoemd te mislukken.
Een valkuil op het pad van je eigen ontwikkeling is om het gevecht aan te gaan met je “negatieve” gedachten. Om je brein zo te trainen dat het alleen nog maar positief denkt. In mijn ervaring werkt dit niet. Deze aanpak versterkt je zelfkritiek en innerlijke onrust.
De goudmijn van negatieve gedachtes
Een veel effectiever pad is dat van zelfacceptatie en zelfonderzoek. Wanneer je je bewust wordt van een “negatieve” gedachte, is dat een enorme kans om jezelf beter te begrijpen. Weet dat je iets in je hebt, dat het behulpzaam vond om je deze gedachte te presenteren. Weet tevens dat je iets anders in je hebt, dat er wat van vond – er is iets in je dat die gedachte onwenselijk vond.
Voilà. Je hebt een intern conflict in kaart gebracht. Een negatieve gedachte is altijd een teken dat je een intern conflict hebt. Het conflict gaat tussen een aspect van jou dat een bepaalde gedachte presenteert, en een ander aspect van jou dat die gedachte negatief, onwenselijk vindt. Deze aspecten zijn subpersona’s, en ze zijn met elkaar in conflict.
Je interne conflict oplossen
Dat sommige dingen niet lukken in ons leven, komt altijd doordat we een intern conflict hebben. Niet doordat we niet positief genoeg denken. Hieronder beschrijf ik hoe je het interne conflict, dat schuilgaat achter je negatieve gedachtes, kunt oplossen.
Luister naar je negatieve gedachtes
Laat ik een voorbeeld geven om het te verduidelijken. Stel dat je graag een partner wilt, maar je betrapt jezelf op de gedachte “ik ben niet aantrekkelijk”. Die gedachte is weinig behulpzaam als je een partner wilt vinden. Waarom hebben we deze gedachte dan, wat is het nut?
Dit kun je het beste voor jezelf ontdekken. Volgens de positief-denken-school moet je nu “ik ben wél aantrekkelijk” gaan instampen. Het zal je veel frustratie opleveren. Ik stel daarom het tegenovergestelde voor. Zeg “hallo” tegen die stem in je die je vertelt dat je niet aantrekkelijk bent. “Ik hoor je. Je hebt helemaal gelijk, ik ben niet aantrekkelijk. Ik ben nooit aantrekkelijk geweest, en ik zal nooit aantrekkelijk worden”.
Het lijkt misschien of je iets heel gemeens tegen jezelf zegt, maar dat is niet zo. Als je de kant van de negatieve gedachte kiest, hem zelfs nog wat aanscherpt, ontspant je hele lichaam. Je haalt de angel uit je interne conflict, en dat levert direct gemoedsrust op. Het aspect van jou dat je vertelt dat je onaantrekkelijk bent, voelt zich eindelijk gehoord. Eindelijk komt de boodschap over. Wat een opluchting!
Ontdek de positieve behoefte achter de negatieve gedachtes
Zodra een aspect of subpersona zich gehoord voelt, ontstaat de mogelijkheid om een begripvolle relatie aan te gaan met dat subpersona. Je kunt voelen wanneer dat moment aangebroken is. Het is lastig uitleggen, maar je ervaart een bepaald gevoel wanneer een subpersona merkt dat je niet meer tegen hem of haar aan het vechten bent, maar er samen probeert uit te komen. Op dat moment kun je een stapje verder gaan.
Zodra je een relatie hebt met een subpersona, kun je dat subpersona uithoren. Wat wil het voor jou? Wat wil het vooral niet? Nu kun je hele waardevolle dingen over jezelf leren. Ook het subpersona dat je vertelt dat je onaantrekkelijk bent, heeft een positieve bedoeling voor jou. De kans is groot dat het wil voorkomen dat je je rot voelt, omdat iemand je afwijst. Door jezelf vast af te wijzen (“ik ben onaantrekkelijk”), hoeft iemand anders dat niet te doen. Vanuit het perspectief van dit subpersona is de “negatieve” gedachte van levensbelang: het voorkomt dat je de pijn van afwijzing riskeert. Het subpersona gelooft dat deze pijn te veel voor je zou zijn.
Een subpersona dat zich begrepen voelt, zal je niet meer lastigvallen met “negatieve” gedachten. Het voelt zich al gehoord, dus het hoeft niet meer om aandacht te vragen door middel van stemmen in je hoofd. Je gaat vanzelf minder denken, en de gedachtes die je hebt, worden positiever.
Onderzoek waarom je de gedachtes negatief vindt
Bij een intern conflict is altijd meer dan één subpersona betrokken. Het is ook interessant om het subpersona te onderzoeken, dat een bepaalde gedachte als “negatief” bestempelt. Het lijkt misschien alsof “jij” bepaalt welke gedachtes positief of negatief zijn, maar dat is niet zo. Ieder waardeoordeel komt van een subpersona: een klein deel van onze psyche met een beperkt blikveld. Soms zelfs tunnelvisie.
Wat wil dit subpersona voor jou? Meestal is dat vrij duidelijk. We kunnen ons meestal vrij gemakkelijk verplaatsen in een subpersona met een concrete agenda, bijvoorbeeld een partner vinden. Toch is het nog steeds behulpzaam om een relatie op te bouwen met dit subpersona. Laat merken dat je hem of haar hoort, en vraag ook door wat het precies hoopt te vinden in die partner. Wat gaat je dat opleveren? Waarom is het van levensbelang? Subpersona’s vinden hun eigen agenda altijd van levensbelang.
Accepteer beide kanten tegelijkertijd
Een krachtige meditatie die je kunt toepassen, is beide subpersona’s tegelijkertijd in je bewustzijn houden. Dit vereist de nodige concentratie, maar het werkt uitstekend. Richt afwisselend je aandacht op het subpersona dat vooral niet wil dat je wordt afgewezen, en het subpersona dat wil dat je een partner hebt. Beide aspecten op een begripvolle manier in je bewustzijn houden, schept een omgeving waarin een intern conflict zichzelf kan oplossen. Dat klinkt misschien zweverig, maar het werkt echt – behoorlijk goed zelfs. Je hoeft dit meestal maar een paar minuten te doen, om een serieuze verschuiving in je bewustzijn teweeg te brengen.
Tot slot
Ik heb hierboven laten zien hoe je om kunt gaan met negatieve gedachten, aan de hand van het voorbeeld dat je jezelf onaantrekkelijk vindt. Hopelijk heb je een realistischer beeld van jezelf, en vind je jezelf juist ontzettend aantrekkelijk! De kans is groot dat je wel eens een andere, op het oog onbehulpzame gedachte ervaart. Realiseer je dat achter iedere “negatieve” gedachte een intern conflict met minimaal twee positieve bedoelingen voor jou schuilgaat. Gebruik de technieken die ik hierboven beschreef, om het conflict in kaart te brengen en op te lossen.
Zonder intern conflict geen negatieve gedachtes. Je hoeft niet positiever te gaan denken. Los je interne conflicten op. En dán kun je alles bereiken. Dán gaat het vanzelf.