Heb je iemand in je leven die je energie vreet? Voel je je slechter nadat je tijd doorgebracht hebt met deze persoon? Dan wordt het tijd om deze persoon los te laten. Je relatie met deze persoon is giftig.
Als kind van narcistische ouders heeft het mij de nodige tijd gekost om te ontdekken hoe een gezonde relatie eigenlijk voelt. Het leek normaal om mezelf weg te cijferen in relaties – dat het alleen om de ander gaat. Dit is een normaal aanpassingspatroon als je wordt opgevoed door iemand die onvoldoende oog heeft voor jouw emotionele behoeftes. Helaas verdwijnt dit patroon niet automatisch als je volwassen bent, en er zijn genoeg mensen die graag gebruik maken van jouw gebrek aan assertiviteit.
Deze post is voor mensen die een moeizame relatie hebben met iemand, niet weten hoe dat komt, en het willen oplossen. Als je je hierin herkent, dan is de kans groot dat je ook bent opgevoed door narcistische opvoeders1, met alle gevolgen van dien.
Op deze pagina
Waarom is de relatie giftig?
Hoe komt het dat de relatie met bepaalde personen niet loopt? Dat het energie kost in plaats van oplevert? Dit is niet normaal, het is een teken dat de relatie ongezond is. De kans is groot dat de ander narcistische trekjes heeft: jou wil gebruiken voor de eigen emotionele behoeftes. Mensen met narcisme zijn nauwelijks in staat tot empathie, ze kunnen niet vanuit jouw perspectief kijken. Voor hen ben je meer een potentiële bron van emotionele vervulling dan een mens.
Relaties met narcistische mensen geven weinig tot geen voldoening. De ander is op zoek naar manieren om zichzelf beter te voelen, en dat gaat vaak ten koste van jou.
Oplossen gaat meestal niet
Dan komen we bij het pijnlijke nieuws: de relatie verbeteren gaat meestal niet. Misschien denk je dat het jouw schuld is dat de relatie niet loopt, maar meestal is dat niet zo. Pogingen om het op te lossen, de relatie te verbeteren, zullen je alleen maar meer energie kosten. Vaak is de beste oplossing om deze persoon uit je leven te verwijderen.
Het kan zijn dat het om een geliefde of een familielid gaat. Iemand waar we van houden, of geloven dat hij of zij van ons houdt. Dat laatste is altijd een illusie. In een giftige relatie houdt de ander niet van je, hoogstwaarschijnlijk is hij of zij niet eens in staat tot liefde. De ander is slechts uit op wat hij of zij van jou kan krijgen: aandacht, waardering, geld, seks, etc.
Het kan wel zijn dat jij daadwerkelijk van de ander houdt. De karaktertrekken van de ander die jou zo veel energie kosten, zijn maar een masker. Het is een strategie van de ander om een diep gevoel van minderwaardigheid te verbergen. Achter dat masker zit een fantastisch, uniek mens. Ieder mens is van nature speciaal en loopt over van liefde. Maar omdat de ander zo onzeker is over zichzelf, krijg je dat niet te zien. Jij krijgt alleen het lelijke masker te zien. En een relatie met een masker is nooit bevredigend.
Wat als je praktisch gezien de giftige persoon niet uit je leven kunt verwijderen? Hij of zij kan een collega zijn, of onderdeel van een vriendengroep. Dan is het wat lastiger. Je kunt van baan veranderen, maar op je nieuwe werk zullen ook giftige personen zijn. Dus dat schiet niet op. Als je de persoon niet kunt verwijderen, dan kun je het beste emotionele afstand creëren. Laat hem of haar niet toe tot je gevoelsleven, daar zal die persoon alleen maar misbruik van maken. Verder is het belangrijk om je te realiseren dat je geen vriendschap kunt hebben met deze persoon. Gevoelens delen met, of goedkeuring willen van deze persoon maakt je vatbaar voor emotionele manipulatie. Als je interacties moet hebben met giftige personen, houd die interacties dan zo zakelijk mogelijk.
Giftige personen herkennen
Hoe herken je giftige personen? Als je vaak relaties gehad hebt met giftige personen, bijvoorbeeld omdat je ouders giftig waren, dan weet je niet eens hoe een gezonde relatie er uit ziet en voelt. Daarom een paar tips om te herkennen dat een relatie ongezond is:
- Je voelt je slechter nadat je tijd hebt doorgebracht met deze persoon. Als dit regelmatig gebeurt, dan is de ander zeker niet voedend voor je. Get out!
- De relatie kost veel energie. Vertrouw op je gevoel, de ander is je op de een of andere manier aan het misbruiken. Get out!
- De ander probeert je te manipuleren: hij of zij probeert je een schuldgevoel aan te praten, beschuldigt je van egoïsme. Emotioneel volwassen mensen doen dit niet. Get out!
“Get out!” betekent: maak een eind aan de relatie indien mogelijk. Als dat niet kan, scherm jezelf dan emotioneel af van deze persoon. Onderzoek eerlijk voor jezelf of je iets van deze persoon wil: liefde, waardering, seks, etc. Het is normaal dat je dit soort dingen wilt. Maar als je iets van een giftig persoon wilt, ben je kwetsbaar voor manipulatie. Leer vrede te hebben met dat je het niet gaat krijgen van deze persoon. Als je geen liefde, waardering, seks, etc. meer hoeft van de giftige persoon, dan ben je onkwetsbaar voor zijn of haar manipulatie.
Afstand doen van je eigen emotionele behoeften
Het lijkt misschien moeilijk om afstand te doen van je behoefte aan liefde, waardering, seks, etc. We kunnen ons hele leven besteden aan het najagen van die dingen. Maar het is niet zo vreselijk moeilijk om er afstand van te doen.
Allereerst kunnen die behoeftes natuurlijk ingevuld worden door iemand anders, in een relatie die wél wederkerig is. Maar het levert nog meer vrijheid op, als je de behoeftes helemaal los kunt laten. En dat kan.
Hoe? Mediteer op hoe het is, als je het zonder die dingen moet stellen. Hoe voelt het als niemand ooit nog van je zal houden? Als niemand je waardeert? Als je nooit meer seks zult hebben? Probeer het in te beelden en zo realistisch mogelijk te maken. Merk op hoe veel weerstand ons brein heeft tegen deze meditatie. Nooit meer liefde/waardering/seks? Dat is niet acceptabel! Maar blijf gewoon rustig doormediteren. En binnen afzienbare tijd is het wél acceptabel. Je merkt dat het helemaal niet nodig is om je vast te klampen aan liefde/waardering/seks/etc. Vanaf dat moment heb je meer vrijheid in je leven om gewoon te doen en te laten wat je wilt. Je kúnt nog steeds liefde, waardering en seks ontvangen als het komt, en daarvan genieten. Maar als het niet komt, is het ook goed.
Als je giftige relaties hebt in je leven, dan is jouw uitdaging om meer van jezelf te gaan houden. Dump deze giftige relaties, en gun jezelf relaties die je daadwerkelijk voldoening geven. Je zult er geen spijt van krijgen.
Bronnen, noten en/of referenties
- Alan Rappoport, Co-Narcissism: How We Accommodate to Narcissistic Parents