Voor sommige mensen heeft het woord ‘therapie’ een nare bijsmaak: het is zwaar, pijnlijk, tijdrovend, vermoeiend en/of het levert niet veel op. Je doet het omdat er iets mis is met jou of met je leven. Met zo’n bijsmaak moet de nood wel heel hoog zijn wil je therapie gaan zoeken!
Gelukkig is therapie niet per definitie zwaar. Integendeel: effectieve therapie werkt verlichtend en bevrijdend. In deze post ontkracht ik drie vooroordelen over therapie.
Op deze pagina
Therapie is emotioneel zwaar
Het kan zijn dat je opziet tegen therapie, omdat in therapie emotionele pijn boven kan komen. Dat is zo, maar het is belangrijk om in te zien dat de pijn niet in de therapie zit. De pijn zit in jou. Je kunt wel of geen therapie doen, maar de pijn zit in jou.
Het is heel verleidelijk om weg te lopen van onze emotionele pijn. We doen het allemaal. Er zijn allerlei afleidingen in ons leven die onze aandacht onttrekken van die emotionele pijn die aandacht nodig heeft. Zo’n afleiding kan overduidelijk destructief zijn: roken, te veel drinken, verslaafd aan porno of computerspelletjes. Dingen waar je niks mee op schiet. Maar afleiding kan ook veel subtieler zijn: te hard of te veel werken, TV kijken, zelfs een intieme relatie of een kind kunnen stiekem een afleidingsdoel hebben.
Een intieme relatie of een kind afleiding? Zijn dat niet juist de betekenisvolle dingen in het leven? Vaak niet. Ik geloof dat veel relaties een afleidingsdoel hebben: ze dienen er voor om ons af te leiden van een innerlijke leegte, het gevoel niet geliefd te zijn. Jan Geurtz beschrijft dit heel mooi in zijn boek Verslaafd aan Liefde. Een kind kan ook heel goed afleiding zijn. Want als je geen kind ‘neemt’, wat doe je dan met je leven? Een kind zorgt er altijd voor dat jij belangrijk, nodig bent. Op deze manier is ook een kind afleiding van je emotionele pijn om niet belangrijk te zijn.
Je kunt er van uit gaan dat je emotionele pijn in je draagt. Iedereen heeft het, het zijn de gaatjes in onze ziel. Je ontkomt er niet aan, het is onderdeel van het menselijk leven. Hoe je daarmee om gaat verschilt enorm tussen mensen, maar het zal invloed hebben op alle gebieden van je leven. Wees alert op aspecten van je leven die niet ‘lopen’: je relaties, je carrière. Als steeds dezelfde dingen fout gaan, dan weet je dat je iets in je draagt wat aandacht nodig heeft. Doe het jezelf niet aan om weer dezelfde herhaling van zetten te doen – met een andere partner, een andere baas. Het probleem zit niet in die partner of baas. Jij hebt therapie nodig.
Therapie nodig hebben betekent dat ik kapot ben
Het kan een grote stap zijn om voor het eerst in therapie te gaan. Het lijkt alsof je moet bekennen dat er iets mis is met je, dat je in zekere zin kapot bent. Gelukkig is dat niet zo. Je functioneert perfect, alleen niet in je huidige omgeving. Je hele zenuwstelsel is ingericht om jouw overleven te garanderen in een omgeving die niet meer bestaat.
Dat zit zo. Als kleine kinderen passen we ons heel gemakkelijk aan aan onze direct omgeving, meestal ons ouderlijk huis. In de praktijk is die omgeving, emotioneel gezien, meestal niet helemaal veilig. Heel weinig ouders kunnen hun kinderen 100% accepteren zoals ze zijn. Geloofsovertuigingen, ideeën over hoe ‘de wereld’ werkt, wat belangrijk is in het leven, en hun eigen emotionele pijn – alles kan afbreuk doen aan de liefde die ouders kunnen opbrengen voor hun kinderen.
Kinderen zijn meesters in het ontdekken van strategieën die toch zoveel mogelijk ouderlijke liefde opleveren. Gehoorzaam zijn, goedkeuring zoeken, onzichtbaar zijn, behulpzaam zijn, etc. Volledig afhankelijk van de ideeën en behoeften van je ouders ontwikkel je als kind gedragspatronen die in je volwassen leven tegen je werken.
Kind en ouder kunnen hier overigens weinig aan doen. Zo gaat het nou eenmaal bij mensen. Maar in je volwassen leven heb je alsnog de mogelijkheid om effectievere gedragspatronen te leren.
Als je therapie nodig hebt, dan betekent dat niet dat je kapot bent. Je bent juist heel goed aangepast, maar alleen aan de verkeerde omgeving. Gelukkig raken we ons aanpassingsvermogen niet kwijt als we ouder worden. Het belangrijkste doel van therapie is dat je gaat voelen dat je veilig en geliefd bent. Niet vanwege een externe omstandigheid, of omdat iemand zegt dat ie van je houdt, maar veilig en geliefd door en voor jezelf. Er komt niemand anders aan te pas.
Wanneer je intern, voor jezelf, veilig en geliefd wordt, dan ga je automatisch nieuwe dingen leren. Je gaat uit jezelf gedragspatronen leren die beter werken in je volwassen leven. Je wordt bijvoorbeeld assertiever, zichtbaarder, empathischer. Dat je dit kunt, dat is het definitieve bewijs dat je nooit kapot was.
Alle therapie is hetzelfde
Misschien heb je in het verleden ervaring gehad met therapie die zwaar was en niet zo veel geholpen heeft. Dan kan de indruk ontstaan dat therapie zo is: zwaar en niet behulpzaam, en dat alle therapeuten en therapievormen een beetje hetzelfde zijn. Het is logisch dat je dan therapiemoe wordt.
Heeft het zin om nog een keer een andere therapeut of therapievorm te proberen? Dat is heel persoonlijk. Therapie moet wel enig resultaat hebben, anders heeft het geen zin. Je moet een bepaalde klik hebben met de therapeut – hij of zij moet je écht begrijpen. En die klik heb je niet met iedereen. Het kan even duren om die therapeut te vinden die voor jou de juiste is.
Verder is het belangrijk om te ontdekken dat je leven kan veranderen. Dat jij kunt veranderen. Dat pijn uit het verleden kan genezen, en dat het op gegeven moment vanzelf gaat. Je moet in het begin wat moeite doen, maar als je eenmaal in een traject van verandering zit, gaat het uiteindelijk vanzelf. We zijn van nature in staat om al onze emotionele wonden zelf op te lossen, en we hebben ook een impuls om dat te doen.
Op een dag ontdek je dat je veranderd bent. Voor je idee doe je niks anders dan anders, maar als je later terugdenkt, realiseer je je dat je in een vergelijkbare situatie vroeger heel anders, minder effectief gehandeld zou hebben. Dat zijn mooie ontdekkingen. Als je dit soort dingen begint te merken, dan is je therapie effectief.
Tot slot
Hopelijk heb ik je beeld van therapie iets positiever kunnen maken. Het kan je zo veel brengen! Laat je niet weerhouden door vooroordelen die je misschien hebt over therapie. Gun jezelf de hulp die je kunt gebruiken.