Het is onvermijdelijk in het leven: soms verlies je iets wat je dierbaar is. Een persoon, een huisdier, een huis, je spaargeld, een lichaamsdeel. Dat doet pijn. We zijn emotionele wezens, en daarom doet het pijn als we iets significants verliezen. Gelukkig zijn we van nature ook heel goed uitgerust om een verlies te verwerken. Toch lukt het verwerken van een verlies niet altijd even goed. Het kan je in sommige, tragische gevallen tientallen jaren bezighouden.
Er zijn heel veel dingen die je kunt doen, waarmee je het verwerken van verlies versnelt of vertraagt. In deze post deel ik mijn tips over hoe je het verwerken van verlies kunt versnellen.
Op deze pagina
Het enige noodzakelijke ingrediënt om verlies te verwerken
Een verlies verwerken is een van de simpelste dingen die je kunt doen. Het vereist maar één ding: aandacht hebben voor je verdriet wanneer het gebeurt. Je hoeft niet op zoek te gaan naar je verdriet, het komt naar je toe. Wanneer je verdriet voelt, voel het dan echt. Zoek momenten om in rust en stilte je verdriet te ervaren. Ga er niet over nadenken, alleen voelen. Dit is de snelste manier om verdriet te verwerken – en het kan heel erg snel gaan.
Waarom verlies verwerken vaak lastig is
Als je jarenlang in een bepaald verdriet blijft hangen, dan weet je dat het verwerken niet zo goed lukt. Je hebt het verlies nog altijd niet geaccepteerd. Mogelijk heb je last van één van onderstaande belemmeringen voor het verwerken van verlies.
We willen geen verdriet voelen
Verdriet uitstralen maakt je meestal niet populair. Ook leren we bijna allemaal aan dat we niet verdrietig moeten zijn: “niet huilen, wees eens een grote jongen/meid”. De ideale volwassene ervaart blijkbaar geen verdriet.
Dat is natuurlijk onzinnig, we krijgen allemaal met verdriet te maken. Het is een normale emotie die bij het leven hoort. Maar het heeft wel een slechte naam gekregen. Je geeft niet zo maar aan Jan en alleman toe dat je verdrietig bent. Nee, het gaat altijd goed met iedereen aan wie je het vraagt.
Door dit soort boodschappen uit onze jeugd en uit de samenleving kun je het idee gekregen hebben dat verdriet een onwenselijke emotie is. Dat je moet proberen vrolijk te zijn in plaats van verdrietig. Dat je jezelf moet bezighouden, met werk, nieuwe hobby’s, zodat je je verdriet niet voelt. Maar zolang je je verdriet niet voelt, houd je het juist op de achtergrond in stand.
Geef jezelf toestemming om je verdriet wél te voelen. Je hoeft niet tegen iedereen te zeggen dat het kut gaat of dat je verdrietig bent, maar ga wel je verdriet voelen. En het leuke is: verdriet is helemaal niet lelijk, pijnlijk of vervelend! Dat is slechts een aangeleerde inkleuring van verdriet – een vooroordeel.
Ga je verdriet voelen zoals het écht is. Zonder je oordeel dat het ongewenst is, vervelend is, of dat je je anders zou moeten voelen. Ga je eens voelen zoals je je voelt. Ga kijken. Wat je ontdekt, zou je wel eens kunnen verbazen.
In mijn ervaring is verdriet een ontzettend mooie emotie. Verdriet is één van de mooiste dingen die je kunt ervaren. Er zit een diepgang in, een soort levendigheid. Je voelt je hart, je vermogen om je te hechten aan jezelf, anderen of dingen. Je kunt verdriet ervaren met een achtergrond van diep geluk, verwondering en tevredenheid. Als je de noodzaak loslaat om je anders te voelen, wordt het ervaren van verdriet een genot. Gun jezelf dit genot.
We vinden het verdriet overdreven of ongerechtvaardigd
Uit de aanname dat verdriet een slechte of onwenselijke emotie is, komt ook snel een oordeel voort over verdriet. Dit is de tweede reden dat het verwerken van een verlies soms moeizaam gaat. Misschien vind je het overdreven dat je verdrietig bent over een ‘klein’ verlies, of een verlies dat al zo lang geleden gebeurd is. Een dergelijk oordeel leidt tot het wegdrukken van je verdriet, en dat houdt het juist op de achtergrond in stand.
Vertrouw altijd op je gevoel. Als je verdriet voelt, dan heb je een significant verlies geleden. Verdriet is altijd geldig. Het heeft jouw aandacht nodig, niet jouw oordeel. Verplaats je aandacht naar het verdriet en negeer het oordeel. Of onderzoek de positieve intentie achter het oordeel. Maar zorg er vooral voor dat je verdriet de aandacht krijgt die het verdient.
We voelen ons niet begrepen
Het is prima om je verdriet te delen met anderen. Sommige mensen zullen je kunnen steunen en helpen met het verwerken van je verdriet. Maar er zijn ook heel veel mensen die dit niet kunnen.
De emotie verdriet staat over het algemeen in een slecht daglicht, en hierdoor zijn veel mensen ook oncomfortabel als ze moeten omgaan met iemand die verdriet voelt of die gevoelens deelt. Er bestaat een behoorlijke kans dat je verdriet niet gevalideerd wordt, dat de ander een oordeel heeft over jouw verdriet, of dat de ander een oplossing aandraagt om van je verdriet af te komen.
Een voorbeeld: “er zijn nog genoeg anderen vissen in de zee” als iemand je gedumpt heeft. Op zich waar, maar het negeert volledig de pijn van afwijzing én het verlies van je band met deze persoon. Die band was uniek. Je kunt niet met iemand anders dezelfde band hebben. De band die je had is voor altijd verloren. Daarom ben je verdrietig. Een ‘nieuwe vis’ doet helemaal niks af aan dat verlies. Relaties zijn niet vervangbaar.
Het is heerlijk als je in perioden van verdriet begrip en steun kunt vinden bij iemand anders. Helaas lukt dat niet altijd, zeker niet op ieder willekeurig moment dat je verdriet ervaart. Gelukkig ben je nooit afhankelijk van anderen om je verlies te verwerken. Niemand anders hoeft jouw verdriet te begrijpen. Geef verdriet je volledige aandacht op het moment dat je het voelt. Dat is het enige wat je hoeft te doen om een verlies te verwerken.
Iemand steunen met het verwerken van een verlies
Wat doe je als iemand in je omgeving een verlies te verwerken heeft, en je wilt die persoon steunen? In ieder geval niet het verlies relativeren, jouw mening geven over de situatie of een oplossing aandragen. De ander zal zich niet begrepen of gehoord voelen.
De beste manier om iemand die verdriet ervaart te ondersteunen is simpelweg luisteren. Je verwerkt je eigen verdriet door er zonder oordeel naar te luisteren, en je helpt een ander met zijn/haar verdriet op exact dezelfde manier. Alleen aandachtig luisteren. Je hoeft niks te zeggen.
Jij kunt dit dus. Iedereen kan aandachtig luisteren. Parkeer al je eigen gedachten, impulsen om iets te zeggen. Begripvol luisteren is een ontzettend waardevol geschenk in alle situaties, maar helemaal voor iemand die verdriet voelt. Deze persoon zal zich opgelucht voelen en je heel dankbaar zijn.
Verlies verwerken voordat je het ding verloren hebt
Je hoeft niet te wachten met het verwerken van een verlies tot je iets dierbaars verloren hebt. Voor alles in je leven: iedere persoon, elk waardevol bezit komt een moment van afscheid – dat hij/zij of dat ding niet meer in je leven is. Het is niet anders, niets is permanent. Het is mogelijk om een toekomstig verlies (deels) te verwerken, voordat je het ding verloren hebt.
Waarom zou je dat willen? Het klinkt misschien als doemdenken. Maar dat is het niet, het is gegarandeerd dat je alles wat je dierbaar is, ooit gaat verliezen. Er gebeurt iets bijzonders wanneer je het verlies vooruit verwerkt: je gaat meer waarderen dat je dat ding of de ander nu nog hebt.
Wanneer je bewust stilstaat bij het toekomstige verlies van iets wat je nu dierbaar is, beschouw je dat ding of die persoon nooit meer als vanzelfsprekend. In plaats daarvan ben je er terdege bewust van dat die ander of dat ding slechts tijdelijk in je leven is. Een verlies vooruit verwerken is een uitstekende manier om blij te zijn met wat je hebt. En let wel: dit kun je nooit meer inhalen als je wacht met verwerken van verlies tot het ding of die persoon echt weg is!
Er is nog een andere reden om een verlies vooruit te verwerken. Er zijn situaties waarin we teveel ’emotioneel belang’ hechten aan een bepaalde uitkomst. Een date met iemand die je iets te graag wilt. Of een zakelijke transactie waarin er veel op het spel staat. Het kan dan lijken alsof je maar met één mogelijke uitkomst kunt leven. Als het zo voelt, dan weet je dat je teveel emotioneel belang hecht aan de door jou gewenste uitkomst. Dit emotioneel belang verkleint de kans dat de door jou gewenste uitkomst werkelijkheid wordt. Er staat voor je gevoel zoveel op het spel, dat je gegarandeerd zenuwachtig wordt en slechte beslissingen neemt. Je kunt van het emotionele belang afkomen door je mogelijke verlies vooruit te verwerken. Als je dat gedaan hebt, kun je veel relaxter de situatie in gaan, en is je kans op succes veel groter.
Hoe verwerk je een verlies vooruit? Het is heel simpel. Beeld je in dat je het ding of de persoon verliest. Of dat je date jou niet wil, of je zakelijke transactie helemaal verkeerd gaat. Bedenk je ‘worst case’ en ga voelen hoe dat voelt. Ervaar echt het verdriet van dit verlies, maak het zo reëel mogelijk. Je mag er best van tevoren al om huilen. Als je dit een paar keer doet, ontdek je dat het verlies je leven niet verwoest. Je weet dat je alles wat je hebt een keer gaat verliezen, maar dat jij gewoon door kunt. Je weet dat je er weer bovenop komt als die date of zakelijke transactie niet loopt zoals jij wilt. Jouw hoofd blijft koel.
Het klinkt misschien als een gekke bezigheid, maar verlies vooruit verwerken is echt de moeite waard. Je zult alles in je leven meer gaan waarderen, en je houdt je hoofd koel in situaties waarin er veel op het spel staat. Niet slecht, toch?
Tot slot
Omgaan met verlies is niet moeilijk, je moet alleen even weten hoe het moet. En vooral: afleren hoe het niet moet. Afkeer tegen verdriet is de grootste hindernis in rouwverwerking. Geef jezelf toestemming om verdriet te ervaren wanneer het gebeurt. Verdriet hoort bij het leven. Het is niet slecht, niet iets waar je zo snel mogelijk van af moet zien te komen of uit de buurt moet blijven. Integendeel, ga er naar toe als het gebeurt.
In mijn beleving is verdriet een ontzettend mooie emotie. Er zit zoveel diepgang in. Laat de maatschappelijke oordelen over verdriet links liggen, en ga lekker genieten van verdriet wanneer je het ervaart.
De echte levensgenieters kunnen beginnen met het verlies van dingen vooruit te verwerken. Niets is nog vanzelfsprekend als je hebt stilgestaan bij het toekomstige verlies er van. Ook helpt de vaardigheid van verlies vooruit verwerken je om betere keuzes te maken in situaties waarin er veel op het spel staat of lijkt te staan.
Ik wens je mooie aanwinsten en verliezen toe.