Heb je een “stem” in je die iets vindt van jou en alles wat je doet? Iets wat zegt:
- “Wat een domme actie was dat”;
- “Je bent echt onaantrekkelijk”;
- “Wat een lafaard ben je toch”;
- “Je moet meer discipline hebben”;
- Etc.
Dan ben je de niet-zo-gelukkige eigenaar van een innerlijke criticus. Een innerlijke criticus is letterlijk en figuurlijk je grootste vijand.
Letterlijk omdat ie je leven verwoest: de innerlijke criticus is desastreus voor je zelfvertrouwen. En zonder zelfvertrouwen heb je niet de carrière die je écht wilt, de relatie die je écht wilt, of het sociale leven dat je écht wilt.
Figuurlijk is de innerlijke criticus je grootste vijand, omdat niemand zo kritisch naar je kijkt als je eigen innerlijke criticus.
Je moet je innerlijke criticus stoppen. Alleen dan ontstaat er ruimte om te groeien, om de wereld te laten zien wie jij écht bent, en om een leven te leiden waar je zelf voor zou kiezen.
In deze post leer je:
- Waar je innerlijke criticus vandaan komt;
- Wat hij voor je wil;
- Hoe je je innerlijke criticus stopt.
Op deze pagina
Zelfkritiek zelftest
Laten we eerst eens kijken hoe sterk jouw innerlijke criticus eigenlijk is. De onderstaande test vertelt je in minder dan 2 minuten hoe sterk jouw innerlijke criticus is. Denk niet te lang na over de vragen, geef gewoon het antwoord dat het eerst in je opkomt.
P.S. Deze test is gebaseerd op het boek De innerlijke criticus ontmaskerd van Hal & Sidra Stone.
Waar komt de innerlijke criticus vandaan?
Allereerst wat achtergrondinformatie. Het is behulpzaam om te begrijpen waar de innerlijke criticus vandaan komt. Waarom hebben we deze irritante stem in onze psyche? En belangrijker: wiens kritiek is dit?
Het lijkt het alsof de oordelen van onze innerlijke criticus onze eigen oordelen zijn. Maar dat is nooit zo. De oordelen waar de innerlijke criticus mee komt, zijn dingen die anderen tegen je gezegd hebben, of dingen die je geconcludeerd hebt naar aanleiding van het gedrag van anderen. De kritiek van je innerlijke criticus komt niet uit jezelf.
Het kan zijn dat je een ouder gehad hebt, die dingen zei zoals:
- Wat mankeert jou?
- Kun je niet meer zoals de andere kinderen zijn?
- Etc.
Daarnaast heb je waarschijnlijk leraren gehad die je beloonden als je iets “goed” deed en niet beloonden of bestraften als je iets “fout” deed. Goed en fout tussen aanhalingstekens, want alleen op school zijn goed en fout objectief.
De oordelen van autoriteitsfiguren uit het verleden – vaak ouders en docenten – zijn de voedingsbodem voor je innerlijke criticus. Als mensen maar vaak genoeg iets tegen je zeggen, ga je het op gegeven moment tegen jezelf zeggen. Voilà: een innerlijke criticus.
Niet iedereen is even vatbaar voor het ontwikkelen van een innerlijke criticus – het ligt aan je temperament.
Inzien dat je innerlijke criticus niet je eigen geluid verwoordt, is heel belangrijk om je relatie met deze criticus te veranderen. Het is een stem in je hoofd, maar de stem is niet van jou. De stem is van iemand anders. Ik noem het ook wel de ruis der omstandigheden.
Als je andere ouders, andere docenten had gehad, had je innerlijke criticus hele andere dingen tegen je gezegd. Je innerlijke criticus is geen stem om serieus te nemen. Het is een echo uit het verleden, niet relevant meer. Hij kan de prullenbak in.
Je innerlijke criticus stoppen
Ok, nu we weten dat de innerlijke criticus de prullenbak in mag… hoe doen we dat? De innerlijke criticus lijkt heel machtig: het lijkt alsof hij je slecht kan doen voelen over je doen of laten.
De stemmen die de innerlijke criticus verwoordt, die van je ouders, docenten of andere autoriteitsfiguren, waren ooit ook machtig. Maar nu niet meer.
Nu mag jij kiezen: òf je laat je innerlijke criticus jouw leven bepalen, òf je leert om je relatie met je innerlijke criticus te veranderen.
Wil je dat laatste? Lees dan verder.
De enige manier om je innerlijke criticus te stoppen is om jouw relatie met je innerlijke criticus te veranderen. Hieronder lees je hoe je dat doet.
Bewustwording
Ten eerste is het heel belangrijk om door te hebben wanneer je innerlijke criticus tegen jou praat. Dat is niet altijd direct duidelijk.
Een voorbeeld. Stel je doet iets wat van je innerlijke criticus niet mag, bijvoorbeeld:
- Je eet of drinkt te veel;
- Je werkt niet hard genoeg;
- Je presenteert jezelf niet zelfverzekerd genoeg;
- Etc.
Na afloop zul je je waarschijnlijk slecht voelen. En het lijkt alsof het slechte gevoel komt door datgene wat je gedaan hebt. Alsof het slechte gevoel een onvermijdelijk gevolg is van te veel eten/drinken, etc.
Maar dat is helemaal niet zo! Het slechte gevoel komt doordat je naar je innerlijke criticus aan het luisteren bent, niet omdat je iets slechts gedaan hebt.
Dus ga eens heel goed opletten, iedere keer dat je je niet 100% happy voelt met jezelf. Naar welke “stem” ben je aan het luisteren? Wat zegt deze stem tegen jou?
Deze stem, dat is je innerlijke criticus. Zeg er eens “hallo” tegen.
Nu je kennis gemaakt hebt met je innerlijke criticus, kun je jullie relatie gaan veranderen. Daarover gaan de volgende drie secties.
Er zijn verschillende manieren om de relatie met je innerlijke criticus te veranderen. Ik deel 3 manieren die heel goed werken.
Geef de innerlijke criticus gelijk
De eerste manier om de relatie met je innerlijke criticus te veranderen, is door hem bewust gelijk te geven.
Zegt hij dat je dom bent? Geef het rijkelijk toe. Ik ben echt ontzettend dom! Altijd geweest, zal ook altijd zo zijn.
De innerlijke criticus haalt energie uit jouw angst voor zijn kritiek. Wanneer je aan de criticus laat zien dat je niet bang bent voor zijn oordelen, dan verandert je relatie met hem.
Misschien is het wel gewoon OK om dom te zijn… so what? Geniet er van – je bent gewoon ‘OK’, dom of slim.
De innerlijke criticus gelijk geven is een gemakkelijke en leuke manier om je relatie met je innerlijke criticus te veranderen.
Herken de kritiek als een mening
De tweede manier om je relatie met je innerlijke criticus te veranderen, is om heel duidelijk in te zien, dat wat je criticus tegen je zegt, slechts een mening is. Het is niet de waarheid!
Altijd wanneer je je niet 100% happy voelt met jezelf, dan zijn er een aantal dingen aan de hand:
- Je innerlijke criticus is actief;
- Hij zegt iets negatiefs tegen jou;
- Jij gelooft dat het waar is.
Maar: je innerlijke criticus zegt nooit iets wat waar is! Het zijn allemaal onwaarheden.
Zodra je doorhebt dat, datgene wat je innerlijke criticus zegt, niet waar is, verdwijnt je slechte gevoel.
Een voorbeeld. Stel je kijkt in de spiegel, en je innerlijke criticus zegt dat je dik bent. Als je dit gelooft, dan voel je je niet 100% happy met jezelf.
Maar is het waar? Innerlijke critici zijn in ieder geval niet objectief: sommige hele dunne mensen hebben een innerlijke criticus die tegen ze zegt dat ze dik zijn. Andere mensen hebben overgewicht, maar geen innerlijke criticus. Deze laatste groep voelt zich veel beter.
Stel dat je daadwerkelijk overgewicht hebt, en je innerlijke criticus zegt dat je dik bent. Hij heeft een punt, zou je kunnen zeggen. Maar is het waar?
Om je beter te voelen moet je verschil leren maken. Wat is objectief waar, meetbaar, echt gebeurd? En wat is een subjectief oordeel van mijn innerlijke criticus?
Je weegt een X aantal kilogram. Daar is geen speld tussen te krijgen, iedere weegschaal zal je er aan herinneren.
Sterker nog, het lijkt alsof de weegschaal jou een slecht gevoel bezorgd. Maar weegschalen kunnen dat helemaal niet! De weegschaal meet iets en er komt een getal uit. Er zit geen emotie “in” het getal.
Waar komt de emotie, het slechte gevoel, dan wel vandaan? Uiteraard, van je innerlijke criticus. Hij ziet het getal en gaat er mee aan de haal. X kg? Veel te dik!
Maar ben je dik? Dat is niet objectief te zeggen. Het is een subjectief oordeel.
Je relatie met je innerlijke criticus wordt een stuk gezonder, wanneer je heel duidelijk inziet dat je innerlijke criticus meningen verkondigt, en geen waarheden. Je criticus komt met één specifieke, redelijk bekrompen zienswijze. Eén “waarheid”. Herken de “waarheid” van je innerlijke criticus als een mening. Eén van de honderden mogelijke meningen. Die andere meningen zijn even (on)geldig. Zodra je doorhebt dat de boodschap van je innerlijke criticus een mening is en geen waarheid, verdwijnt je slechte gevoel.
Maar pas op: ga niet debatteren met je innerlijke criticus! Dat verlies je altijd. Je hoeft alleen maar in te zien dat de mening van je innerlijke criticus slechts een mening is en geen feit. En omdat het maar een mening is, staat het jou vrij om die mening volledig te negeren.
Voel de angst van de innerlijke criticus
De derde en laatste manier om de relatie met je innerlijke criticus te veranderen, is door zijn angst te voelen.
Op dit moment ben je misschien bang voor jouw innerlijke criticus. Hij kan je op ieder moment van de dag een slecht gevoel bezorgen! De innerlijke criticus lijkt heel machtig.
Maar als je goed gaat kijken, dan zie je dat de innerlijke criticus eigenlijk heel bang is. Je kunt zijn angst zelfs voelen.
Let maar eens op, als hij weer wat negatiefs zegt. “Wat ben je weer lui geweest vandaag”. Waarom zegt je innerlijke criticus dit? Hij is bang. Je kunt zijn angst voelen, net onder de oppervlakte. De innerlijke criticus is doodsbenauwd dat je door je luiheid niet zult slagen, niet zult krijgen wat je wilt. Daarom is hij zo kritisch! Hij bedoelt het goed, hij wil dat je succes hebt.
Eerder in dit artikel legde ik uit hoe je innerlijke criticus de stemmen van autoriteitsfiguren uit het verleden herhaalt. Meestal ouders en docenten. Maar waar komt die angst vandaan? Waarom is je innerlijke criticus bang?
Je innerlijke criticus heeft die angst overgenomen van autoriteitsfiguren uit je verleden. Niet alle autoriteitsfiguren, alleen diegenen die over je oordeelden. Deze mensen deden alsof ze machtig waren, maar eigenlijk waren ze heel bang. Bang dat jij zou mislukken, en wat dat dan over hen zou zeggen.
Je innerlijke criticus past nu exact dezelfde strategie toe in jouw binnenwereld. Hij probeert jou bang te maken, maar eigenlijk is hij zelf bang.
Je innerlijke criticus heeft een ouder nodig die hem vertelt dat het OK is, dat het goed gaat komen. De innerlijke criticus moet gesust worden. Een innerlijke criticus die niet meer bang is, verandert totaal – op een goede manier. Hij zal je niet meer afkraken, maar geeft je alleen constructieve feedback waarmee jij meer kunt bereiken.
Dit is de transformatie die iedere bezitter van een innerlijke criticus moet maken. Op dit moment heb je misschien een “innerlijke vader” of “innerlijke moeder” die altijd wat van jou vindt (en altijd gelijk heeft). Met zoiets in je hoofd zul je nooit echt vrij of gelukkig zijn.
Je moet het omdraaien. Jij moet de ouder worden van je innerlijke vader of moeder, van je innerlijke criticus. De criticus is het kind, jij bent de volwassene.
Hoe draai je die relatie om? Wat in mijn ervaring het beste werkt is empathisch luisteren naar de angst van je innerlijke criticus. Wanneer hij iets naars tegen je zegt, ga je voelen. Keer naar binnen. “Je bent bang hè?”. Dit zeg je niet veroordelend, nee, wees een begripvolle, ontvankelijke ouder voor je innerlijke criticus. Hij is niet voor niks bang. Hoor hem uit.
Empathisch luisteren naar jezelf is hetzelfde als loslaten. Dit is een subtiele vaardigheid die je kunt leren. Wil je leren loslaten? Doe dan mijn cursus loslaten.
De innerlijke criticus ontmaskerd
De innerlijke criticus ontmaskerd van Hal & Sidra Stone is een goed boek om je innerlijke criticus nog beter te begrijpen en uiteindelijk te stoppen. Of zelfs te omarmen, als een aspect van jezelf dat je in staat stelt om naar jezelf te kijken en daardoor steeds beter te functioneren.
Heb je in de zelfkritiek zelftest hierboven ‘middelmatig’ of zelfs ‘streng’ gescoord? Dan raad ik je zeker aan om het boek van Hal & Sidra Stone te lezen. Het zal je een stuk gelukkiger maken.
Vind De innerlijke criticus ontmaskerd
Conclusie
Je zelfkritiek zal stoppen als je:
- Je innerlijke criticus bewust gelijk geeft;
- Inziet dat de boodschap van je innerlijke criticus een mening is en geen feit;
- Je begrip kunt opbrengen voor de angst van je innerlijke criticus.
Dit is heel plezierig, eindelijk ben je niet steeds meer bezig iets van je eigen gedrag of werk te vinden. Alles wat je doet of laat is gewoon OK.
Zelfkritiek stoppen is een hele belangrijke stap om te groeien. Je innerlijke criticus creëert een sfeer van innerlijke onveiligheid en zelfafwijzing. Die sfeer maakt het heel moeilijk om te groeien, om je comfortzone uit te breiden.
Als je al eens geprobeerd hebt om jezelf of je leven te veranderen, en het is niet gelukt, ga dan eens kijken of je misschien een innerlijke criticus hebt. De zelftest hierboven zal je een goed beeld geven.
Gebruik de 3 tips hierboven om je innerlijke criticus te stoppen. Je zult merken dat het opeens een heel stuk makkelijker wordt om andere keuzes te maken in je leven en nieuwe dingen te proberen.