Boos zijn op jezelf, het overkomt iedereen wel eens. Soms lijkt het terecht of nuttig. Maar dat is het niet! Als je nu zou kunnen besluiten om nooit meer boos op jezelf te zijn, dan heeft dat alleen maar voordelen:
- Je voelt je beter;
- Je hebt een hoger gevoel van eigenwaarde;
- Andere mensen vinden jou leuker.
En nee, je gaat niet opeens allemaal slechte, onverantwoordelijke of ongezonde dingen doen als je niet meer boos wordt op jezelf. Over het algemeen ga je juist betere keuzes maken.
In deze post wil ik uitleggen wat de reden is dat we soms boos worden op onszelf, en hoe je kunt stoppen met jezelf deze onnodige ellende aan te doen.
Waarom we boos worden op onszelf
Wat zorgt ervoor dat we boos worden op onszelf? Op het eerste gezicht lijkt het dat we boos worden op onszelf, omdat we een essentiële karaktereigenschap missen:
- We hebben niet genoeg discipline;
- We zijn zwak of verlegen;
- We zijn slordig en lui;
- Etc.
Omdat we de vereiste karaktereigenschap lijken te missen, is het wéér niet gelukt om gezond te eten, te sporten, te stoppen met een slechte gewoonte, etc. We worden boos op onszelf, met als doel om op die manier de gewenste karaktereigenschap te kweken.
Waarschijnlijk heb je al ontdekt dat het niet werkt. Boos worden op jezelf, of boos worden op een ander, brengt nooit een positieve karaktereigenschap naar boven. Het hoogste wat je kunt bereiken, is dat een ander bang wordt voor jou en zich in jouw nabijheid tijdelijk gedraagt zoals jij dat wilt. Boos worden op jezelf levert al helemaal niks op – behalve een slecht gevoel over wie jij bent.
Om er achter te komen waar de schadelijke en zinloze gewoonte van boos worden op jezelf vandaan komt, moeten we iets dieper graven. Ik geloof dat achter boos worden op jezelf een bewuste of onbewuste aanname schuilgaat: ik ben niet goed zoals ik ben. Of, anders gezegd: als ik zo maar doe wat ik wil, dan komt het niet goed met mij.
Klinkt dat waar voor jou? Ik vermoed dat heel veel mensen denken dat het niet goed komt, als ze zo maar zouden doen wat ze willen. En ik vermoed ook dat heel veel van die mensen zullen ontkennen dat ze geloven dat ze niet goed zijn zoals ze zijn. Maar het is dezelfde overtuiging. Als jij inherent goed bent, waarom zou er dan enige zorg zijn dat je “slechte dingen” doet? Het zit helemaal niet in je natuur! Kortom, als je je zorgen maakt om wat er gebeurt als je zo maar zou doen wat je wilt, dan ben je niet 100% overtuigd van je eigen goedheid.
De (meestal onbewuste) overtuiging dat we niet goed zijn zoals we zijn, zit heel erg diep geworteld in onze cultuur. Hij valt niet op als je niet weet waar je moet kijken, maar vrijwel iedereen loopt er mee rond. Het is haast meer een maatschappelijke overtuiging dan een persoonlijke overtuiging. Dat zit zo. Het idee dat je niet goed bent zoals je bent, komt niet uit jezelf. Hetzelfde geldt wanneer je boos bent op jezelf: het is nooit je eigen stem! Een gedachte die jou aanvalt of afkeurt, is altijd een echo uit het verleden. Het zijn boodschappen die je hebt opgepikt van autoriteitsfiguren uit je jeugd.
Over het algemeen spelen ouders/opvoeders, het onderwijsstelsel en helaas ook het geloof hierbij een belangrijke rol. De stemmen die jou aanvallen of afkeuren, zijn hun stemmen. Er zit niks “van jou” in dit hele verhaal. Had je in je jeugd andere autoriteitsfiguren gehad, dan had je jezelf andere dingen kwalijk genomen. Of, als je belangrijkste autoriteitsfiguren geloofden dat de mens van nature goed is, dan had je jezelf niks kwalijk genomen. Boos zijn op jezelf heeft dus niks te maken met wat je wel of niet gedaan hebt, en of dat wel of niet goed is! Het is puur een stem uit het verleden, en niet eens je eigen stem.
Niet meer boos worden op jezelf
Ok, we weten nu dat “boos zijn op jezelf” helemaal niet uit jezelf komt. De bron van deze zelfkritiek is een toevallige samenloop van omstandigheden in het verleden. Daarnaast leidt boos zijn op jezelf niet tot beter gedrag, maar vooral tot een lager gevoel van eigenwaarde. Hoog tijd dus om er mee te stoppen. Hoe pak je dat aan?
Als eerste is het belangrijk om je bewust te worden van de momenten waarop je boos bent op jezelf. Realiseer je dat je op die moment naar een of andere interne bullshit aan het luisteren bent.
Ten tweede, en dit is een hele belangrijke: word niet boos op jezelf om het feit dat je boos bent op jezelf! Dit klinkt zo onzinnig als het is, maar het kan heel gemakkelijk gebeuren.
Het is een algemeen obstakel dat je tegenkomt als je groeit in bewustzijn: je wordt langzaam maar zeker bewuster van je eigen gedrag en denken, en daardoor vallen je meer dingen op. Maar je bent nog niet bewust genoeg om te zien dat het oordeel dat je hebt over je eigen gedrag en denken, ook pure bullshit is. De kans is dus groot dat je delen van je eigen gedrag en denken gaat afkeuren, en je daardoor slecht voelt over wie jij bent.
De uitweg is je realiseren dat je slecht voelen over jezelf, inclusief boos worden op jezelf, altijd betekent dat je in een “ego-truukje” getrapt bent. Het is een 100% betrouwbaar signaal. Probeer te ontdekken met welk “truukje” je “ego” je aandacht uit het moment aan het halen is.
Ten derde: leer het verschil herkennen tussen boos zijn op jezelf en een geweten hebben. Ik pleit niet voor roekeloos of onverantwoordelijk gedrag. De misvatting is dat mensen van nature onverantwoordelijk zijn, niet dat verantwoord handelen verkeerd is. Het goede nieuws is: we zijn van nature verstandig en verantwoordelijk! Dit is geweten. Geweten voelt als een leidraad, een subtiele intuïtie wat dit moment van jou nodig heeft. Boos zijn op jezelf heeft niks met geweten te maken. Boos zijn op jezelf gebeurt als je niet voldoet aan een of andere random maatstaf van een autoriteit uit het verleden, die er zelf ook niet aan voldeed. Het heeft niks met geweten te maken.
Als vierde en laatste: nu je weet dat de stemmen of gedachten, die horen bij boos zijn op jezelf, jouw aandacht niet waard zijn, kun je stoppen met er naar te luisteren. Soms is dat genoeg, en ben je er meteen van af.
Het kan ook gebeuren dat deze gedachten opdringerig zijn, blijven terugkomen en je niet met rust laten. Als dat gebeurt, probeer dan simpelweg te constateren wat er gebeurt, zonder er een probleem van te maken. “Er komen steeds gedachten in mijn bewustzijn die me een slecht gevoel bezorgen en waar ik geen aandacht aan wil besteden, maar ik kan de gedachten niet voorkomen”. Ok, klopt, je hebt geen directe controle over welke gedachten er gebeuren. Je hebt wel altijd controle over hoe je reageert op een gedachte. “Ok, gedachte, jij bent er, je mag er zijn, ik kan er toch niks aan doen, maar ik geloof jou niet“. Deze houding maakt meestal korte metten met opdringerige gedachten. En als dat niet meteen gebeurt, is het ook niet erg. Zolang je gedachten niet gelooft, kunnen ze je op geen enkele manier pijn doen. Probeer je aandacht zoveel mogelijk bij het moment te houden. De gedachtes gaan uiteindelijk voorbij.
Conclusie
Ik hoop dat deze post je helpt om minder kritisch te zijn op jezelf. Ik denk dat je het heerlijk zult vinden.