Je voelt je vast wel eens onzeker. Iedereen voelt zich wel eens onzeker. Soms lijkt het alsof onzekerheid is aangeboren – alsof jij nu eenmaal onzeker bent. Maar dat is niet zo. Onzekerheid is aangeleerd, en je kunt het weer afleren. Jij ook.
Je onzekerheid kan je behoorlijk in de weg zitten. Het kan je verlammen, doen dichtklappen, laten trillen of stamelen, etc. Gelukkig kun je je onzekerheid verminderen. Door je onzekerheid te verminderen ben je kalmer, helderder en effectiever. Zowel wanneer je alleen bent als met anderen.
De beste manier om onzekerheid te overwinnen, is door “inner work” (zelfonderzoek) te combineren met “outer work” (daadwerkelijk handelen).
Inner work komt neer op het onderzoeken van je gedachten en gevoelens. Je gaat met jezelf aan de slag, zonder dat je iets hoeft te doen in de “echte wereld” wat je eng vindt.
Outer work zijn de handelingen in de “echte wereld”. Outer work is eng, maar onmisbaar om je onzekerheid te overwinnen. Het is de “reality check” dat je je onzekerheid de baas bent.
Inner work en outer work versterken elkaar. Gebruik ze tegelijkertijd, en je onzekerheid zal stukje bij beetje afnemen.
Op deze pagina
Onzekerheid overwinnen met “inner work”
Inner work is de minst enge manier om je onzekerheid te verminderen. Het werkt goed, en maakt outer work een stuk gemakkelijker.
Dit zijn in mijn optiek de 4 meest effectieve vormen van inner work, om onzekerheid te verminderen:
De Lefkoe methode
De Lefkoe methode is een gestructureerde manier om aannames te onderzoeken.
Achter onzekerheid schuilt meestal een hele lading onbehulpzame aannames over jezelf en hoe de wereld functioneert. Aannames als:
- Ik ben niet goed genoeg;
- Ik heb het niet in me;
- Ik ben niet capabel;
- Fouten maken is slecht;
- Mezelf veranderen is moeilijk en duurt lang;
- Etc.
Heel veel mensen doen deze aannames, bewust of onbewust. In hun persoonlijkheid zit “iets” (een subpersona) dat de aanname daadwerkelijk gelooft – dat fouten maken daadwerkelijk slecht is, bijvoorbeeld.
Gelukkig zijn het maar aannames, ze zijn niet waar. Maar, simpelweg met je verstand zien dat de bovenstaande beweringen geen feiten zijn, is niet genoeg om deze aannames uit je emotionele systeem te halen. Om dat te doen, moet je een laagje dieper.
De Lefkoe methode is de meest effectieve methode die ik ken om onbehulpzame aannames uit je emotionele systeem te halen.
En dat is de moeite waard: met minder negatieve aannames over jezelf en de wereld, ga je je automatisch zelfverzekerder gedragen. Je bent positiever en krijgt meer voor elkaar.
Lees mijn artikel over de Lefkoe methode om meer te leren over deze techniek.
Onverwerkte pijn alsnog verwerken
De tweede, effectieve vorm van “inner work” met onzekerheid is het voelen van je onzekerheid.
De wortel van jouw onzekerheid is je wens om een bepaald gevoel niet te hoeven ervaren. Je wilt niet bang, gekwetst, beschaamd, etc. zijn. Zo wil je je niet voelen.
Begrijpelijk! Je onzekerheid is een strategie die je als kind geleerd hebt om die vervelende gevoelens niet steeds opnieuw te hoeven ervaren. Ze waren te pijnlijk. De strategie werkte goed. Jouw onzekerheid heeft je beschermd tegen heel veel emotionele en misschien zelfs fysieke pijn. Het is iets om dankbaar voor te zijn – dankzij je onzekerheid heb je je jeugd overleefd. Ik overdrijf niet: het aanleren van onzekerheid was daadwerkelijk noodzakelijk om je jeugd te overleven.
Het lijkt alleen alsof die jeugd nooit ophoudt. Misschien heb je geen contact meer met je ouders, zijn ze allang overleden… maar die onzekerheid zit nog altijd in jou! Het lijkt alsof het nooit weg zal gaan. Hoe frustrerend…
Als kind was onzekerheid heel behulpzaam, zelfs noodzakelijk, maar nu niet meer. Het lijkt alsof je onzekerheid je gaat beschermen tegen de pijn van afwijzing, etc. Het lijkt alsof dat de functie is. Maar dat is niet zo. De pijn van afwijzing, schaamte, schuldgevoel, etc. zit al in je. Al die dingen zijn al gebeurd.
Het lijkt alsof onzekerheid je beschermt tegen pijn die anderen je kunnen aandoen, maar dat is niet zo. Je draagt onverwerkte pijn in je, daarom voel je je onzeker. De pijn die je niet wilt voelen is er al.
Je kunt je onzekerheid overwinnen door je onverwerkte pijn alsnog te verwerken. Hiervoor moet je de pijn die je in je draagt boven laten komen en voelen. Je hoeft het niet te veranderen, niks op te lossen. Boven laten komen en voelen. Niet leuk, wel bevrijdend.
Dit is eigenlijk de simpelste manier om onzekerheid te overwinnen. Je systeem kan zichzelf “repareren” – zekerder worden. Je hoeft niks te doen, alleen in een omgeving terechtkomen waarin dit repareren kan gebeuren.
Iedere bekwame coach of psycholoog zal voor jou een omgeving creëren waarin je (een deel van je) onverwerkte pijn kunt verwerken. 1-op-1 werken is daardoor effectief om je onzekerheid te verminderen.
Wil je thuis, zelfstandig aan de slag met het verwerken van onverwerkte pijn? Dat kan ook. Doe dan mijn cursus loslaten.
Zekerheid vergroten
De derde manier om je onzekerheid te verminderen is simpelweg je zekerheid te vergroten. In sommige gevallen is onzekerheid gewoon logisch: bijvoorbeeld als je voor het eerst gaat autorijden. De onzekerheid verdwijnt pas als je meer ervaring opdoet. Dan pas heb je vertrouwen in je eigen kunnen, en is de onzekerheid niet meer nodig.
Als je je ergens onzeker over voelt, dan kan het goed helpen om meer kennis op te doen over dat onderwerp, of om nieuwe vaardigheden te ontwikkelen. Als je bijvoorbeeld een huis wilt kopen, dan is het slim om van te voren te onderzoeken wat er bij komt kijken, waar je op moet letten. Als je eenmaal weet waar je op moet letten, wat belangrijk is, dan is er al een stuk minder reden om onzeker te zijn.
Als je bang bent voor iets dat onverwacht zou kunnen gebeuren, bijvoorbeeld een aanrijding in het verkeer, dan helpt het ook om voorbereid te zijn. Wat moet je doen als er een aanrijding gebeurt? Welke papieren moet je bij je hebben? Welk bewijsmateriaal is er belangrijk voor de verzekering? Als je dat allemaal precies weet, is er veel minder reden om onzeker te zijn.
In het algemeen: werk je “wat als”-gedachten uit! “Wat als”-gedachten maken ons meestal bang: wat als er dit of dat gebeurt? Je wilt er niet over nadenken, en daarom is het eng. Die angst verdwijnt als je er wél over gaat nadenken. Ga het uitzoeken. Wat zou ik doen als dit of dat zou gebeuren? Wat kan ik doen? Kan ik iets doen om het risico op die gebeurtenis te verkleinen?
Over het algemeen zul je merken dat overal wel een oplossing voor te bedenken is – het is niet het einde van de wereld. Met dit inzicht verdwijnt je angst. Werk je “wat als”-en uit, en je bent direct minder onzeker.
Je innerlijke criticus verminderen
De vierde en laatste manier van “inner work” die je kunt doen om je onzekerheid te overwinnen, is het verminderen van je innerlijke criticus.
Je innerlijke criticus is een stem in je die alles wat je doet of laat afkraakt:
- Je werk is niet goed genoeg;
- Je hebt niet hard genoeg gewerkt;
- Het werk van iemand anders is veel beter;
- Je bent niet leuk genoeg;
- Je bent niet mooi genoeg;
- Je bent niet zeker genoeg;
- Blabla.
Wie zou niet onzeker worden van zo’n stem in z’n hoofd!? Heel irritant. Leer dus om je zelfkritiek te verminderen.
In dit artikel vind je een zelftest om te meten hoe het staat met jouw innerlijke criticus. Daarnaast vind je in dat artikel veel tips om je innerlijke criticus te temmen.
Onzekerheid overwinnen met “outer work”
“Inner work” alleen is niet genoeg. Om je onzekerheid te overwinnen zul je ook “outer work” moeten doen. Werk dat anderen kunnen zien. Aan de slag dus.
Bij “outer work” accepteer je dat jouw onzekerheid er (voorlopig) is, maar je leert dat je tóch kunt handelen. Onzekerheid staat jou niet in de weg om stappen te ondernemen in de richting van jouw doel. Je kunt stappen zetten, zeker of onzeker.
Ons brein vertelt ons graag dat:
- We iets niet kunnen;
- Het niet in ons hebben;
- Niemand geïnteresseerd is in ons of ons werk;
- Etc.
Een weg uit onzekerheid is je brein laten zien dat het niet waar is. Dat je het wél in je hebt, dat je het kunt, dat anderen wel degelijk interesse hebben in jou of je werk. Zodra je dat met eigen ogen ziet, houdt je brein op met dat soort onzin te vertellen. Tot die tijd moet je leren handelen ondanks onzekerheid.
Maak het kleiner
De belangrijkste vaardigheid om te kunnen handelen ondanks onzekerheid, is simpelweg dingen kleiner maken.
Je hoeft niet alle uitdagingen van het leven vandaag op te lossen. Je hoeft niet vandaag plotsklaps succesvol te worden. Met een paar stappen op een dag kom je heel ver. Zolang je maar regelmatig stappen zet, hoe klein ook.
Dus: waar zie je tegen op? Waar ben je onzeker over? Kun je dat kleiner maken?
Misschien is het een groot project wat je moet doen, en je weet niet waar je moet beginnen. Wat kun je doen? Iedere mini-stap is een begin.
Misschien wil je een boek schrijven. Een hele onderneming. Misschien ben je er onzeker over… is het wel goed genoeg? Gaan mensen dit leuk of interessant vinden… het is nooit goed genoeg! Wie ben ik überhaupt om een boek te schrijven?
Je kijkt misschien naar een leeg scherm in je tekstverwerker, en het voelt alsof je hele lichaam blokkeert. Daar moet jij je boek schrijven, maar er komt niks. Je bent overweldigd door je eigen onzekerheid.
Het is een frustrerende en eenzame ervaring, en je voelt je echt heel incapabel. Het is echter heel normaal.
Om in beweging te kunnen komen, helpt het om dingen kleiner te maken. Dat hele boek is overweldigend. Maar misschien kun je één letter typen? Het hoeft niet de “goede” letter te zijn. Gewoon een letter. Typ iets.
Als dat lukt, dan kun je misschien ook 2, 3, 10 letters typen. Een woord, een zin. Nog een zin. Waarom niet? Kan jou het schelen. Het hoeft niet goed te zijn. Je gaat dit heus nog editen. Typ in godsnaam.
Nu je eenmaal in beweging bent, kun je bijsturen richting het doel wat je wilt. Dit is de essentie van “outer work”. Houd het klein, simpel. Doe iets. Kom in beweging en blijf in beweging. Neem regelmatig (minstens 1x per week) een stap. Blijft stapjes zetten, hoe klein ook. Als je veel kleine stapjes zet, en af en toe een beetje bijstuurt, dan kom je heus wel ergens.
Combineer dit met “inner work” voor de beste resultaten.
Conclusie
Je kunt je onzekerheid overwinnen. Het beste werkt het om “inner work” (zelfonderzoek) te combineren met “outer work” (daadwerkelijk handelen in de wereld).
Voor je inner work kun je onder andere gebruik maken van:
- De Lefkoe methode;
- Onverwerkte pijn alsnog verwerken;
- Zekerheid vergroten;
- Je innerlijke criticus verminderen.
Voor “outer work” is het heel belangrijk om de stappen die je wilt nemen kleiner te maken. Lukt iets niet? Maak het kleiner. Zoek een stap die je nu kunt nemen. Later kun je altijd nog grotere stappen nemen.
Te grote stappen leggen je lam. Onzekerheid overwin je in kleine stapjes.